Gjatë dekadave të fundit, gratë dhe vajzat në mbarë botën kanë thyer barrierat, kanë çrrënjosur stereotipet dhe kanë nxitur përparimin drejt shoqërive më të drejta dhe të barabarta. Të drejtat e grave u njohën si të drejta themelore dhe universale të njeriut. Qindra miliona vajza më shumë ndjekin shkollën në mbarë botën. Udhëheqëset gra ja kanë dalë të thyejnë ‘tavanin e qelqtë’ për të pasur më shumë pozicione drejtuese në hapësira publike dhe private. Në shkallë botërore, lufta për të drejtat e grave gjatë pesëdhjetë viteve të fundit është një histori progresi. Por pandemia globale dhe pengesat e fundit po e kërcënojnë këtë progres dhe barazia e plotë mbetet vite dritë larg.Shqipëria ka bërë arritje të rëndësishme drejt fuqizimit të grave dhe zvogëlimit të diskriminimit gjinor, në shëndetësi dhe arsim, në tregun e punës si dhe në çështje të lidershipit, pjesëmarrjes dhe përfaqësimit në politikë e vendimmarrje. Gjatë shqyrtimit të tij të fundit mbi Shqipërinë, Komiteti i Konventës për Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit Kundër Grave (CEDAW), njohu qëndrueshmërinë e përgjithshme të kuadrit ligjor dhe politik të vendit për barazinë gjinore. Por rekomandoi gjithashtu masa të posaçme për të siguruar që barazia në ligj të përkthehet në përmirësime praktike thelbësore në fuqizimin e grave. Komiteti bëri thirrje për forcimin e aksesit të grave në drejtësi, për të eliminuar stereotipet ekzistuese dhe praktikat e dëmshme, rritjen e përpjekjeve për të eliminuar të gjitha format e dhunës me bazë gjinore, të trafikimit dhe shfrytëzimit të grave. Ai gjithashtu i kërkoi Shqipërisë të mbrojë dhe fuqizojë gratë që janë viktima të formave të ndërthurura të diskriminimit, për shkak të statusit të tyre shoqëror ose ekonomik, orientimit të tyre seksual ose identitetit gjinor, ose aftësive të tyre të ndryshme fizike ose mendore. Këto rekomandime përputhen plotësisht me frymën dhe objektivat e Planit Gjinor të Veprimit të BE-së dhe me rekomandimet specifike që BE-ja i ka drejtuar Shqipërisë në kuadër të procesit të anëtarësimit. Parimi i barazisë mes grave dhe burrave i përgjigjet vlerave themelore i BE-së dhe ndërtimi i kapaciteteve kombëtare për të adresuar këtë parim në çdo sektor të qeverisjes, do të mbështesë rrugën drejt anëtarësimit të vendit në BE.Për të përshpejtuar përparimin drejt arritjes së synimeve për barazinë gjinore në Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm, shtimi i investimeve financiare do të jetë kritik: investimi tek gratë nuk është vetëm një detyrë morale, por edhe një investim i mençur për të përshpejtuar rritjen ekonomike të Shqipërisë.Në këtë Ditë Ndërkombëtare të Gruas, si OKB ashtu edhe BE solidarizohen me të gjitha gratë në Shqipëri. Vizioni ynë për një Shqipëri ku ka barazi gjinore është i qartë. Teksa festojmë fuqinë dhe potencialin e të gjitha grave, u bëjmë thirrje institucioneve, shoqërisë civile, bizneseve dhe qytetareve e qytetarëve – së bashku – që ta mbështesin këtë kauzë.

Institucionet qeveritare, organizatat ndërkombëtare, shoqëria civile dhe qytetarët bëjnë thirrje për t’i dhënë fund dhunës ndaj grave dhe vajzave nën temën "BASHKOHU! Investo për të parandaluar dhunën ndaj grave dhe vajzave". 24 Nëntor 2023 – Në prag të Ditës Ndërkombëtare për Eliminimin e Dhunës ndaj Grave më 25 Nëntor, Agjencitë e Kombeve të Bashkuara kërkojnë investime afatgjata e të qëndrueshme nga qeveria, sektori privat, fondacionet dhe dhuruesit e tjerë për të parandaluar dhunën ndaj grave dhe vajzave. Pothuajse një në dy gra në Shqipëri kanë përjetuar një formë dhune të paktën një herë gjatë jetës së tyre. Eliminimi i të gjitha formave të dhunës ndaj të gjitha grave dhe vajzave në hapësirat publike dhe private deri në vitin 2030 është një synim specifik dhe një angazhim i ‘Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm’ (Sustainable Development Goals). Investimet në parandalimin e dhunës janë të rëndësishme për të arritur atë qëllim dhe për të arritur barazinë gjinore. Vetëm 27 shtete monitorojnë dhe kanë buxhete të dedikuara për barazinë gjinore dhe fuqizimin e grave në botë. Shqipëria është një prej tyre: vendi ka angazhime buxhetore për të zbatuar ligje që adresojnë dhunën ndaj grave. Për shembull, 27 milionë lekë do të shpenzohen për t’u shërbyer me ndihmë ligjore falas 3700 grave dhe vajzave, ndër të cilat edhe viktima të dhunës në familje. 155 milionë lekë janë planifikuar të shkojnë për ekzekutimin e urdhërave të mbrojtjes në favor të grave dhe fëmijëve. Megjithatë, qeveria duhet të japë financime nga sektorë të ndryshëm dhe të përdorë buxhetimin e përgjigjshëm gjinor për të mbështetur më shumë ndërhyrje për të parandaluar dhunën ndaj grave. Një lëvizje feministe e fortë dhe autonome është gjithashtu një pjesë kritike e zgjidhjes. Organizatat për të drejtat e grave luajnë një rol të rëndësishëm në parandalimin e dhunës, në advokimin për ndryshime politikash dhe që të mbajnë para përgjegjësisë qeveritë. 16 Ditët e Aktivizmit në Shqipëri Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale dhe Agjencitë e OKB-së në Shqipëri nisën "16 Ditët e Aktivizmit kundër Dhunës në Bazë Gjinore" në një ceremoni duke nderuar punën e vështirë dhe angazhimin e grave dhe burrave, të cilët punojnë çdo ditë për të ndihmuar të mbijetuarat e dhunës të rindërtojnë jetën e tyre. Aktivistët dhe aktivistet e shoqërisë civile, burrat dhe gratë në institucionet e drejtësisë, shërbimet lokale dhe partnerët ndërkombëtarë u nderuan për kontributin dhe mbështetjen e tyre për të parandaluar dhe eliminuar dhunën ndaj grave dhe vajzave. “Nuk ka asnjë justifikim për dhunën ndaj grave dhe vajzave! Nuk kishte dje, nuk ka as sot dhe nuk do të ketë kurrë ndonjëherë”, theksoi Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu gjatë hapjes së fushatës. “Ndërsa themi me zë të lartë ‘Asnjë Justifikim!’ ndaj dhunës me bazë gjinore, ne duam gjithashtu të njohim përpjekjet e qindra aktivistëve dhe profesionistëve që punojnë shumë, çdo ditë, për të shpëtuar jetë, për t'u kthyer dinjitetin dhe shpresën të mbijetuarave dhe për ta bërë parandalimin e dhunës me bazë gjinore një prioritet. Së bashku mund t'i japim fund dhunës ndaj grave dhe vajzave”- tha Fiona McCluney, Koordinatore e Përhershme e OKB-së, duke njohur punën e institucioneve të zbatimit të ligjit dhe gjyqësorit. 16 Ditët e Aktivizmit është një fushatë vjetore që fillon më 25 Nëntor, Ditën Ndërkombëtare për Eliminimin e Dhunës ndaj Grave dhe vazhdon deri në Ditën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut që shënohet më 10 dhjetor. Gjatë 16 Ditëve, qindra evente do të tërheqin vëmendjen e publikut në të gjithë Shqipërinë, duke bërë thirrje për t’i dhënë fund kulturës së dhunës ndaj grave. Nga podkast-et tek aktivitetet sportive, dhe tubimet e ndërgjegjësimit në komunitetet lokale nga veriu në jug, fushata synon të mobilizojë veprime kolektive për të siguruar që gratë dhe vajzat të jetojnë një jetë pa frikë, simbolizuar nga ngjyra portokalli. Aktivitetet do të organizohen nga shoqëria civile, si dhe nga institucionet qendrore dhe lokale të qeverisë, me mbështetjen e partnerëve ndërkombëtarë. Agjencitë e OKB-së janë pjesë e fushatës nën ombrellën e Programit të Përbashkët për Eliminimin e Dhunës ndaj Grave në Shqipëri, zbatuar nga UN Women, UNDP dhe UNFPA me mbështetjen e Suedisë. OKB-ja do të udhëheqë një fushatë në mediat sociale për të nxitur diskutimin për dhunën me bazë gjinore duke përdorur #AsnjëJustifikim dhe #16Ditët. Më 29 nëntor, UN Women do të publikojë studimin “Ana e errët e dixhitalizimit: Dhuna ndaj grave e nxitur nga teknologjia, në Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore”, ku do të paraqiten të dhëna edhe nga Shqipëria.

Në zemrën e Shqipërisë, të një kombi të zotuar plotësisht ndaj idealeve të Kombeve të Bashkuara, u shpalos një javë festimesh dhe bashkëpunimi– Java e Kombeve të Bashkuara 2023, pjesë e javëve kulturore ndërkombëtare në Shqipëri, të koordinuara nga Ministria e Kulturës dhe,Ministria për Evropën dhe Punët e Jashtme, si bashkëpunëtori kyç i OKB-së në Shqipëri. Java e OKB-së në Shqipëri u zhvillua nga data 23 deri më 25 tetor 2023.
Këtu mund të lexoni programin.   Nga festimet e Ditës së OKB-së, panairi i OKB-së, ekspozita mbi marrëdhënien OKB dhe Shqipëri, dhe shfaqjet muzikore folklorike në sheshin Skënderbej, deri te atmosfera e ngrohtë brenda Bashkisë së Shkodrës, nga debatet e gjalla mbi klimën në auditore e deri te ceremonia e çmimeve SDG Pioneers, këto ditë sollën në fokus nevojën për bashkëpunim dhe urgjencën për përshpejtimin e veprimeve mbi SDG-të.    Mes kulturave të shteteve të ndryshme të shfaqura përgjatë javëve kulturore ndërkombëtare në Shqipëri, OKB-ja solli dicka të veçantë. Në fjalët e Koordinatores së Përhershme të OKB-së Fiona McCluney:   "OKB-ja promovon kulturën e paqes dhe bashkëpunimit, kulturën e të drejtave të njeriut, të mbrojtjes sociale dhe arsimit, kulturën e mbrojtjes sociale dhe veprimit për klimën, dhe mbrojtjen e biodiversitetit. Dhe nëse do të vijoja të numëroja, numri i saktë do të ishte ai i 17 Objektivave që ne i quajmë Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm – ose SDG-të – me përqëndrim kyç mbi kulturën e paqes dhe bashkëpunimit." Java e Kombeve të Bashkuara 2023 ishte skena e duhur për të folur mbi rëndësinë e paqes dhe bashkëpunimit për t’i dhënë fund krizave të tmerrshme që po përjeton bota. Ishte skena për të njohur vlerat e Shqipërisë si shtet anëtar i OKB-së dhe (aktualisht) si një anëtare jo e përhershme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, duke promovuar paqen dhe bashkëpunimin. Ishte skena për të folur mbi SDG-të dhe nevojën për të përshpejtuar veprim, dhe vendi për të njohur rezultatet që janë arritur në Shqipëri falë punës dhe bashkëpunimit të agjencive të OKB-së me autoritetet lokale dhe partnerët e zhvillimit. Dita 1: Dita e SDG-ve 23 tetori 2023 shënjoi nisjen e Javës së OKB-së në Shqipëri, një ditë e përkushtuar specifikisht dialogut dhe thirrjes për veprim për Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm, nën siglën e Ditës së SDG-ve.   Ftesat u dërguan në platforma të ndryshme digjitale për individët kudo që ndodhen, duke iu bërë thirrje për të marrë pjesë në këtë moment të rëndësishëm. Qëllimi i përgjithshëm ishte i qartë: për të kuptuar, për t’u frymëzuar, dhe mbi të gjitha, për të nxitur ndërmarrjen e veprimeve në mbështetje të SDG-ve. Agjencitë e OKB-së dhe partnerët kishin planifikuar aktivitete të ndryshme përgjatë vendit lidhur me kulturën, klimën, barazinë gjinore, paqen dhe bashkëpunimin. Në aktivitetin e parë të ditës, Koordinatorja e Përhershme Fiona McCluney foli në punëtorinë e Trashëgimisë Kulturore – një përpjekje e përbashkët e UNESCO-s dhe Ministrisë së Kulturës në Shqipëri. Nisma e tyre e përbashkët kishte si qëllim përforcimin e kapaciteteve të rrjetit botëror të facilitatorëve të UNESCO-s, në përputhje me parimet e Konventës së 2003-it për Trashëgiminë Kulturore Jomateriale. Në ambientin rrethues u ndje një angazhim i sinqertë në drejtim të ruajtjes së sixhadesë së larmishme kulturore në botë. Fakulteti i Histori-Filologjisë në Tiranë u bë qendra e një diskutimi të fuqishëm rinor të përqëndruar rreth Ambicieve Klimatike. Debati i kthjellët nxiti mendimet e pjesëmarrësve të rinj, duke i krijuar mundësinë që të thonë fjalën e tyre mbi çështjet e klimës. Ky aktivitet ishte një testament i përpjekjeve të përbashkëta të Ambasadës së Spanjës në Shqipëri, Universitetit të Tiranës, UNDP-së dhe UNOPS-it në Shqipëri në punën mbi SDG 13 dhe SDG 17. Teksa pasditja afrohej, vëmendja u drejtua nga SDG 5: Barazi Gjinore. UN Women hapi siparin e një aktiviteti në formën e një bootcamp-i për të rinjtë studentë të shkencave sociale nga Durrësi. Me një qëllimi të qartë, aktiviteti synoi përmirësimin e kapaciteteve të studentëve në trajtimin e diskriminimit, përforcimin e njohurive të tyre ligjore dhe aftësive të tyre në kuadrin e politikave gjinore.   Në orën 1 të pasdites, rrugëtimi na drejtoi në sheshin qëndror të Bajram Currit, në një aktivitet festiv, ku qyteti përkujtoi Ditën e Promovimit të Gështenjave. Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë (FAO) u bashkua në këtë festë, duke theksuar rolin e rëndësishëm të bujqësisë lokale në spektrin e gjerë të zhvillimit të qëndrueshëm. Ky rast shërbeu dhe si një kujtesë mbi lidhjen thelbësore mes ekonomive të lokalizuara dhe kufirin e gjerë të qëndrueshmërisë.   Në orën 2 të pasdites, UNHCR-ja na dërgoi një lajm inkurajues nga Gjirokastra. Qyteti jugor përqafoi me gjithë zemër fushatën ‘Qytete Me Refugjatët’, duke theksuar rëndësinë e nxitjes së komuniteteve gjithëpërfshirëse. Mesazhi ishte mëse i qartë: bashkëpunimi dhe gjithëpërfshirja qëndruan si gur themeltar i parimeve në këtë nismë për të krijuar një të ardhme më të mirë. Teksa pasditja afrohej, UN Association Shqipëri çeliForumin Rajonal të Paqes në Tiranë, një pjesë integrale e Javës së Paqes 2023. Ky forum i dha zë Agjendës për Rininë, Paqen dhe Sigurinë, duke njohur rolin thelbësor që brezi i ri luan në formimin e një botë të karakterizuar nga qetësia.     Dita 2: Dita e Kombeve të Bashkuara Dita nisi me një aktivitet të nivelit të lartë mbi Ditën e OKB-së në sheshin Skënderbej, në zemër të Tiranës. Përveç pjesëmarrjes fizike, ky aktivitet u transmetua drejtpërsëdrejti për të gjithë ata që dëshironin të bashkoheshin virtualisht në festimin e kësaj dite. Një video mesazh i Sekretarit të Përgjithshëm Guterres, projektuar në murin LED qëndror,krijoi ambientin për atë çka do e ndiqte: Ministrja e Kulturës Elva Margariti, Zv. Ministrja për Evropën dhe Marrëdhëniet me Jashtë Artemis Malo, dhe Koordinatorja e Përhershme e OKB-së Fiona McCluney folën për audiencën. Eventi u moderua nga Delegatët Rinorë të Shqipërisë në OKB, të cilët ndanë dhe përvojën e tyre pas pjesëmarrjes në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së. Në fund të këtij eventi, Koordinatorja e Përhershme McCluney zbuloi Ekspozitën e Rrugëtimit të OKB-së me Shqipërinë, një testament i historisë, kulturës dhe diplomacisë së përbashkët mes OKB-së dhe Shqipërisë.   Në festimet e Ditës së OKB-së morën pjesë përfaqësuesit më të lartë të Shqipërisë dhe të partnerëve ndërkombëtarë.   Ndërsa ora shënjoi 1, Panairi i OKB-së mori jetë. Njerëzit entuziastë u angazhuan menjëherë me stendat dhe ekranet ndërvepruese, të nxitur nga dëshira për të mësuar e për të marrë pjesë.   Evente të shumta dytësore i shtuan kuptimin ditës. Fëmijët patën kënaqësinë të ndiqnin në shfaqje të veçantë teatrale me kukulla, në një bashkëpunim mes OBSH-së dhe artistëve vendas. Përmes përformancave të bukura dhe angazhuese, u theksuan roli jetësor i edukimit mbi imunizimin dhe mirëqënien e përgjithshme.   Eventi anësor i FAO-s nderoi me çmime sipërmarrësit e rinj të sektorit të bujqësisë, duke dhënë mesazhe pozitive mbi të ardhmen e e bujqësisë dhe inovacionit në Shqipëri. Pasditja solli një prezantim interesant nga UNOPS mbi suksesin e turizmit kulturor në Krujë, të fuqizuar nga Grantet e UNOPS-it dhe EU4Culture. Rastet studimore ishin një testament për fuqinë shndërruese të turizmit të qëndrueshëm. Fuqizimi i grave ‘pushtoi’ skenën qëndrore teksa UN Women Shqipëri dhe partnerët e saj ndanë me pjesëmarrësitaftësi dhe mësime tepër të rëndësishme të vetë-mbrojtjes. Ata theksuan rëndësinë e komuniteteve të sigurta për barazi gjinore dhe vetë-kujdesje, duke dhënë një mesazh mbi fuqinë e bashkëpunimit. Ndërsa dielli filloi të perëndonte, zemra e Tiranës gëzonte nga ritmet e bukura të kthyera në kërcim përmes ansamblit folklorik Shqiponja, të mbështetur nga Bashkia Tiranë. Performanca ishte një vlerësim për trashëgimin e pasur folklorike të Shqipërisë, një festim i traditës dhe i kulturës. Mbrëmja solli grupin folklorik Pleqtë e Krujës, të cilët sollën një fond të pasur të këngëve folklorike të Shqipërisë që bëri jehonë me zemrat e audiencës. Kjo shfaqje, e organizuar nga UNOPS, ishte një rrugetim i paharrueshëm i folklorit shqiptar. Ndërsa muzgu ra, skena u ndriçua nga artistë të rinj refugjatë, loja artistike e të cilëve ishin një testament i qëndresës dhe talentit. Talenti dhe pasioni i tyre la një shenjë në zemrat e të gjithë atyre që e ndoqën shfaqjen. Eventi në shesh përfundoi me një pikë kulmore, një performancë teatrale që advokon për paqe, besim dhe barazi, kundër gjuhës së urrejtjes. E organizuar nga UNFPA dhe UNDP, e mbështetur nga PBF, kjo ishte një thirrje për bashkëpunim dhe mirëkuptim. Partnerët tanë rinorë nga Grupi Këshillimor Rinor i OKB-së në Shqipëri (UNYAG) moderuan aktivitetet e pasdites. Pjestarë të tjerë të UNYAG-ut morën pjesë në evente të ndryshme anësore të cilat ishin pjesë të Javës së OKB-së në Shqipëri 2023. Mbyllja e madhe për Ditën e OKB-së në Tiranë ishte mbrëmja gala e Çmimeve SDG Business Pioneers në ambientet e Muzeut Historik Kombëtar të Shqipërisë. Drejtuesit e dedikuar ndaj qëndrueshmërisë u vlerësuan, dhe kontributetet e tyre ndaj SDG-ve u festuan në një mbrëmje mirënjohje dhe frymëzimi.   Dita 3: Kombet e Bashkuara në Shkodër Shiu nuk mund ta ndalonte rrugëtimin e OKB-së drejt qytetit antik të Shkodrës, të pasur në histori e kulturë, ku histori të reja premtonin të shpaloseshin. Ekipi vendor i OKB-së u takua me Kryetarin e Bashkisë, z. Benet Beci, për të nisur një ditë të bukur të OKB-së në Shkodër.   Në të njëjten ditë, UNICEF-i dhe Bashkia Shkodër firmosën një marrëveshje me qëllim mundësimin e programve dhe trajnimeve të ndryshme teknologjike të cilat do të fuqizojnë fëmijët e të rinjtë me aftësi të vlefshme për shekullin e 21-të, si pjesë e një projekti të quajtur “BiblioTech”.   Dita në Shkodër ishte një mundësi e mire për të parë disa nga projektet e agjencive të OKB-së që zbatohen në qytet. Anëtarët e Ekipit Vendor të OKB-së patën mundësinë për të vizituar Projektin BiblioTech të UNICEF-it, pjesë e programit “Transformimi i përgjigjes kombëtare ndaj trafikimit të qenieve njerëzore në dhe nga Shqipëria”, i cili mbështetet nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar. Ekipi Vendor i OKB-së vizitoi gjithashtu maternitetin e qytetit, ku UNFPA po mbështet përmirësimin e kujdesit shëndetësor dhe standartizimin e shërbimeve të kujdesit prenatal. Panairi i OKB-së u vendos më pas në ambientet e Bashkisë Shkodër dhe shumë aktivitete e pasuan.  Kjo video më poshtë përmbledh të gjithë ditën ne Shkodër. UNDP-ja pati një ndërveprim aktiv me qytetarët e Shkodrës me nismën e “Zotimi im për Tokën” për të treguar mbi nevojën urgjente për veprim klimatik. Gjithashtu, UNDP-ja shpalosi për audiencën projektin‘Thyerja e pengesave’qënxorri në pah nevojën si dhe punën e kryer për një drejtësi gjithëpërfshirëse. Ndërkohë, në këndin e Trashëgimisë Kulturore, një punë plot dashuri e organizuar nga UNOPS nën programin EU4Culture, tregoi punimet artistike të artizanëve vendas. Rëndësia e edukimit mbi imunizimin dhe mirqënien e përgjithshme u trajtuan bukur përmes një shfaqje teatrale me kukulla të organizuar nga OBSH-ja. Audienca rinore u kënaq dhe mësoi diçka mjaft të rëndësishme përmes një mediumi ndaj të cilit ata reaguan mjaft mirë. Nxënësit e shkollave të Arsimit dhe Trajnimit Profesional në Shkodër patën mundësinë për të ndarë projektet e tyre me Përfaqësuesin e UNICEF në Shqipëri, Dr. Roberto De Bernardi dhe Koordinatoren e Përhershme të OKB-së gjatë këtij turi të Javës së OKB-së. Një performancë artistike e jashtëzakonshme shënoi mbylljen e Ditës së OKB-së në Shkodër, duke përmbyllur kështu Javën e OKB-së në Shqipëri 2023 me një vlerësim mjaft pozitiv.